Subsidy on fertilizers 2025 खतांचे नविन दर काय आहेत, हे जाणून घेणे शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे आहे. युरिया, डीएपी, एमओपी, एनपीके आणि एसएसपी खतांचे सध्याचे बाजारभाव कसे आहेत, याची माहिती मिळवणे गरजेचे आहे. सरकारकडून दिल्या जाणाऱ्या अनुदानामुळे खतांची किंमत कमी होऊ शकते, त्यामुळे त्या अनुदानाबाबतही योग्य माहिती असणे आवश्यक आहे. खतांच्या दरांमध्ये झालेल्या बदलांमुळे उत्पादनावर होणारा परिणाम आणि तुटवडा टाळण्यासाठी काय उपाय करावे हेही समजून घेणे गरजेचे आहे. शेतकरी या माहितीसह आपला खर्च नीट नियोजन करू शकतात. खत खरेदी करताना वेळोवेळी अपडेट्स मिळवणे आणि तज्ञांचा सल्ला घेणे हितकारक ठरते.
खतांचे दर आणि अनुदान माहिती
महाराष्ट्रात यावर्षी पूर्वमौसमी पाऊस जोरात सुरू झाला आहे. हवामान विभागाच्या ताज्या अहवालानुसार, या वर्षी मानसूनचा पाऊस चांगल्या प्रमाणात होणार आहे. त्यामुळे शेतकरी मोठ्या उत्साहाने आपल्या शेतातील कामांची तयारी करत आहेत. आधीच्या तुलनेत पाणी मिळण्याची शक्यता अधिक असल्यामुळे त्यांनी आपले पीक लावण्याच्या योजना अधिक मजबूत केल्या आहेत. पावसामुळे जमिनीतील तण आणि साठलेले पाणी यामुळेही पीक चांगले वाढेल, अशी अपेक्षा शेतकऱ्यांना आहे. यामुळे गावागावांतही आनंदाचे वातावरण आहे. शेतीसाठी हा पाऊस अतिशय फायदेशीर ठरणार आहे.
पावसाळ्यात खतांची मागणी
पावसाळ्याच्या सुरुवातीने शेतकऱ्यांमध्ये खत आणि बी-बियाण्यांची मागणी खूप वाढली आहे. या काळात खतांच्या किमतींबाबत माहिती ठेवणे खूप महत्वाचे ठरते. कारण बाजारात कधी कधी काळ्या बाजारपेठेचा वापर करून जास्त दर लावले जातात किंवा खोटी तुटवडे दाखवून शेतकऱ्यांना फसवले जाते. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी योग्य माहिती घेऊनच खत खरेदी करावी. बाजारात धोरणात्मक बदल आणि काळजीपूर्वक खरेदीमुळे आर्थिक नुकसान टाळता येते. या काळात खरीखुरी माहिती आणि योग्य व्यवहार शेतकऱ्यांसाठी खूप उपयुक्त ठरतो. त्यामुळे सतर्क राहणे आणि बाजारपेठेवर लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे.
केंद्र सरकारची एनबीडीएस योजना
केंद्र सरकारने 2025 च्या सप्टेंबरपर्यंत “एनबीडीएस 2010” (Nutrient Based Subsidy Scheme) योजना कायम ठेवण्याचा निर्णय घेतला आहे. या योजनेअंतर्गत खत तयार करणाऱ्या कंपन्यांना अनुदान दिले जाते. त्यामुळे शेतकरी कमी खर्चात दर्जेदार खत खरेदी करू शकतात. हा अनुदान धोरण शेतकऱ्यांच्या उत्पादनक्षमतेसाठी खूप उपयुक्त ठरतो. खतांच्या किमती कमी ठेवण्यासाठी आणि शेतीला चालना देण्यासाठी हा उपक्रम सुरू आहे. यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ होण्यास मदत होते. सरकारचा हा पाऊल शेती विकासासाठी मोठा आधार आहे.
विविध खतांचे दर
वर्ष 2025 साठी शेतकऱ्यांना आवश्यक असलेल्या विविध खतांचे दर येथे दिले आहेत. यामध्ये कोणताही अनुदानाचा समावेश नाही. युरिया खताची 45 किलोची पॅकेट ₹266.58 आणि अंदाजे 50 किलोची पॅकेट ₹295 इतकी किंमत आहे. डीएपी खताची 50 किलोची बॅग ₹1350 एवढी आहे. एमओपी खतासाठी 50 किलोची पॅकेट ₹1650 इतकी दरवाढ झाली आहे. एसएसपी खताची किंमत 50 किलो साठी ₹570 आहे. एनपीके खताचे दोन प्रकार असून 19:19:19 या घटकांसाठी 50 किलोची बॅग ₹1750 आणि 15:15:15 घटकांसाठी ₹1470 रुपये आहे. हे दर शेतकऱ्यांच्या कामासाठी महत्त्वाचे आहेत, ज्यामुळे ते योग्य प्रकारे खत खरेदी करू शकतील.
खत तुटवडा व काळाबाजारीची समस्या
भारतामध्ये सध्या अनेक ठिकाणी डीएपी आणि इतर खतांचा तुटवडा तयार केला जातो. या तुटवड्यामागे खतांसोबत अन्य उत्पादन खरेदी करण्याची जबरदस्ती करणे (लिंकिंग) आणि काळाबाजारी यांसारखे प्रकार आढळतात. या समस्या टाळण्यासाठी सरकारने खत वितरणात पारदर्शकता वाढवण्यावर भर दिला आहे. याचाच भाग म्हणून, ‘डीबीटी (Direct Benefit Transfer)’ प्रणालीची सुरुवात करण्यात आली आहे. ही प्रणाली खतवापसी थेट शेतकऱ्यांच्या खात्यावर पाठवते, ज्यामुळे भ्रष्टाचार कमी होतो. या पद्धतीमुळे खत खरेदी अधिक सोपी आणि न्याय्य झाली आहे. अधिक माहिती साठी आपण अधिकृत संकेतस्थळ https://www.dbtfert.nic.in/ येथे भेट देऊ शकता.
खत खरेदीसाठी शेतकऱ्यांसाठी महत्वाच्या सूचना
शेतकऱ्यांनी खत खरेदी करताना काही महत्वाच्या गोष्टींवर लक्ष देणे आवश्यक आहे. सर्वप्रथम, सरकारी परवाना असलेल्या विश्वसनीय विक्रेत्यांकडूनच खत खरेदी करावे. खत घेताना बिल आणि खरेदीची पावती मिळवणे अत्यंत गरजेचे आहे. खताच्या पिशवीवर दिलेलं वजन आणि ब्रँड नीट तपासून घ्यावे, जेणेकरून खोट्या किंवा कमी दर्जाच्या खतापासून बचाव होईल. जर खताचा दर खूप जास्त असेल तर कृषी विभागाला तक्रार करणे हितकारक आहे. तसेच, खरेदी करताना अनुदान योजनेचा फायदा घेण्याचा प्रयत्न करावा. खत खरेदी करण्यापूर्वी बाजारभाव आणि खताच्या गुणवत्तेबाबत माहिती घेणे शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते.
खतांच्या किमती वाढण्याची कारणे
खतांचे दर वाढण्यामागे काही मुख्य कारणे आहेत. जागतिक बाजारात कच्च्या मालाच्या किमती वाढल्यामुळे खतांचे उत्पादन महाग होते. तसेच, वाहतुकीचा खर्चही वाढल्याने खत पुरवठा महागड्या पडतो. काहीवेळा खतांचा तुटवडा होतो, जो खरा असू शकतो किंवा काही धोरणांमुळे निर्माण होतो. याशिवाय, सरकारच्या धोरणांमध्ये बदल झाल्यामुळेही खतांच्या किमती वाढू शकतात. मात्र, केंद्र सरकार दरवर्षी खत कंपन्यांना सबसिडी देत असल्यामुळे शेतकरी खत अधिक स्वस्तात मिळवू शकतात आणि त्यांचा आर्थिक ताण कमी होतो. त्यामुळे सबसिडीमुळे शेतकऱ्यांना काही प्रमाणात मदत मिळते. ही मदत शेतीसाठी अत्यंत महत्त्वाची ठरते.
भविष्यातील खत दरांची स्थिरता
भविष्यात खतांच्या दरांमध्ये मोठा बदल होण्याची शक्यता कमी आहे, कारण सरकारने 2025 साली एनबीडीएस (राष्ट्रीय बीज विकास योजना) चालू ठेवण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे खतांवर दिला जाणारा सबसिडीचा फायदा शेतकऱ्यांना मिळत राहणार आहे. तसेच, पावसाळ्याचा अंदाज चांगला असल्याने खतांची मागणी स्थिर राहण्याची शक्यता आहे. मात्र, कृत्रिम तुटवडा निर्माण होऊ नये यासाठी आणि ब्लॅक मार्केटिंग रोखण्यासाठी स्थानिक कृषी अधिकारी व अधिकाऱ्यांशी सतत संपर्क साधणे आवश्यक आहे. स्थानिक बाजारपेठेतील खतांच्या उपलब्धतेवर लक्ष ठेवणे देखील महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे शेतकरी योग्य वेळी आणि योग्य दरात खत खरेदी करू शकतील.
खत अनुदानावर पारदर्शकता
खतांवरील अनुदानाबाबत 2025 मध्ये अधिक स्पष्टता आणि पारदर्शकता असणे अत्यंत गरजेचे आहे. शेतकऱ्यांनी अनुदानाचा योग्य फायदा घेण्यासाठी केवळ अधिकृत विक्रेत्यांकडूनच खते विकत घ्यावीत. बाजारात कृत्रिम तुटवडा निर्माण होऊ नये याकडे लक्ष द्यायला हवे. खतांच्या जास्त किमती लावल्या गेल्यास तक्रार करण्यासाठी मागे हटू नका. योग्य माहिती आणि सजगतेमुळेच शेतकऱ्यांचे हित सुरक्षित राहू शकते. सरकारनेही यासाठी कठोर नियम आणणे आवश्यक आहे. योग्य अनुदानामुळे खतांचा उपयोग वाढेल आणि शेती विकासाला चालना मिळेल. त्यामुळे शेतकरी आर्थिकदृष्ट्या अधिक मजबूत होतील आणि उत्पादनही वाढेल.