Maharashtra Rain महाराष्ट्रात पावसाळा जसजसा जवळ येत आहे, तसतसे हवामानात वेगाने बदल घडताना दिसत आहेत. गेल्या काही दिवसांपासून राज्याच्या विविध भागांत हलक्यापासून मध्यम स्वरूपाचा पाऊस कोसळत आहे. मात्र, पावसाचे आगमन होऊनही उष्णतेचा तीव्रपणा आणि उकाडा अजूनही कमी झालेला नाही. विशेषतः विदर्भ भागात तापमान चाळीस अंश सेल्सियसपर्यंत पोहोचल्यामुळे जनजीवन विस्कळीत झाले आहे. या वाढत्या तापमानामुळे नागरिक त्रस्त झाले असून, शेती कामांवरही याचा परिणाम होऊ शकतो. अशा स्थितीत हवामानातील अस्थिरता शेतकऱ्यांसाठीही मोठी चिंता बनली आहे.
महाराष्ट्रात पावसाळा सुरू
हवामान विभागाने दिलेल्या ताज्या अंदाजानुसार, आज दिनांक ९ जून रोजी कोकण, मध्य महाराष्ट्र आणि मराठवाडा भागात विजेच्या कडकडाटासह जोरदार वादळी पावसाची शक्यता आहे. त्यामुळे या भागांमध्ये येलो अलर्ट जारी करण्यात आला असून नागरिकांनी काळजी घेण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे. जोरदार वाऱ्यांसह पावसाची शक्यता असल्यामुळे घराबाहेर पडताना विशेष खबरदारी घेण्याची आवश्यकता आहे. विशेषतः शेतकरी, वाहनचालक आणि लहान मुलांनी सुरक्षिततेच्या दृष्टीने खबरदारी घ्यावी. प्रशासनाकडूनही सतर्क राहण्याच्या सूचना दिल्या जात आहेत. हवामान बदलाचे हे चक्र किती काळ टिकते याकडे साऱ्यांचे लक्ष लागले आहे.
विदर्भातील उष्णतेचा परिणाम
राज्यात सध्या पावसाळ्याची सुरुवात झालेली असली तरीही अनेक भागांत उन्हाचे चटके अद्यापही जाणवत आहेत. विशेषतः विदर्भातील चंद्रपूर जिल्ह्यात रविवारी, ८ जून रोजी, तापमान तब्बल ४१.६ अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचले. नागपूर, वर्धा, यवतमाळ आणि चंद्रपूर या भागांमध्ये देखील तापमान चाळिशीच्या आसपास असल्यामुळे नागरिक उष्णतेने त्रस्त आहेत. वातावरणात प्रचंड उकाडा निर्माण झाल्यामुळे जनजीवन विस्कळीत होताना दिसत आहे. या उष्णतेचा सर्वाधिक फटका वृद्ध, लहान मुले आणि शेतकरी वर्गाला बसत आहे. दररोज बदलणारे हवामान आरोग्यावरही परिणाम करत आहे.
बदलत्या हवामानामुळे लोकांमध्ये संभ्रम
दुसरीकडे काही भागांमध्ये हलक्या पावसाच्या सरी सुरू झाल्या आहेत, ज्यामुळे वातावरणात थोडीशी गारवा निर्माण होत आहे. पण हे बदलते हवामान सामान्य जनतेला गोंधळात टाकणारे ठरत आहे. एका बाजूला पाऊस पडतोय आणि दुसऱ्या बाजूला उन्हाची झळ सहन करावी लागत आहे. त्यामुळे नागरिकांच्या मनात संभ्रम निर्माण झाला असून हवामान स्थिर होण्याची प्रतीक्षा सुरू आहे. विशेषतः शेतकरी वर्गामध्ये चिंता वाढली आहे, कारण हवामानातील अनिश्चितता त्यांच्या शेतीच्या नियोजनावर थेट परिणाम करत आहे. उष्णतेबरोबरच दमट वातावरणामुळे आजारपण वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
मध्य महाराष्ट्रातील पावसाचा विस्तार
महाराष्ट्राच्या मध्य भागात सध्या हवामानात मोठा बदल पाहायला मिळत आहे. कोकण आणि मध्य महाराष्ट्रातील अनेक जिल्ह्यांत पावसाच्या हलक्या ते मध्यम सरी सुरू आहेत. रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, अहिल्यानगर, पुणे, सातारा, सांगली आणि सोलापूर या भागांमध्ये हवामान खात्याकडून येलो अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. या भागांमध्ये पावसाची शक्यता लक्षात घेऊन प्रशासन सतर्क झाले आहे. नागरिकांनी हवामानाचा अंदाज लक्षात घेऊन प्रवास किंवा बाहेर जाण्याच्या वेळा ठरवाव्यात. विशेषतः ग्रामीण भागातील नागरिकांनी शेतकाम करताना योग्य ती काळजी घ्यावी.
मराठवाड्यातील हवामानातील अस्थिरता
मराठवाडा विभागातील बीड, धाराशिव, लातूर आणि नांदेड जिल्ह्यांमध्ये देखील हवामानात अस्थिरता जाणवत आहे. वीजांसह वादळी वाऱ्यांची शक्यता लक्षात घेता या भागांतील नागरिकांना सतर्कतेचा इशारा देण्यात आला आहे. हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, जोरदार वाऱ्यांसह विजांचा कडकडाट होण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे नागरिकांनी उघड्यावर काम करताना आणि मोठ्या झाडांच्या खाली थांबताना काळजी घ्यावी. शेतकऱ्यांनी शेतीशी संबंधित कोणतीही धोकादायक कामे टाळावीत. सुरक्षितता पाळणे हा सध्या सर्वोत्तम पर्याय ठरणार आहे.
हवामानातील दाब पट्ट्यांचा परिणाम
महाराष्ट्राच्या मध्य भागामध्ये सध्या हवामानात मोठा बदल पाहायला मिळतो आहे. येथे कमी दाबाचा एक हवामान पट्टा तयार झाला असून त्याचा प्रभाव पावसाच्या हालचालींवर स्पष्टपणे दिसून येतो. विशेष म्हणजे, अरबी समुद्राच्या दिशेने पश्चिमेकडून वाहणारे दमदार वारे या दाबपट्ट्याला अधिक सक्रिय करत आहेत. या हवामान घटकांमुळे काही भागांमध्ये जोरदार पावसाच्या सरी कोसळत आहेत. पावसाच्या या असमान वितरणामुळे काही जिल्ह्यांमध्ये ओलावा वाढला आहे. मात्र दुसरीकडे, काही ठिकाणी अजूनही पावसाची प्रतीक्षा सुरूच आहे.
विदर्भातील पावसाची कमतरता
विदर्भ विभागामध्ये हवामान तुलनेने कोरडे राहिले आहे. येथील बहुतांश भागांत अजून पावसाने हजेरी लावलेली नाही. मात्र हवामान खात्याच्या अंदाजानुसार, येत्या काही दिवसांत काही भागांमध्ये हलक्या स्वरूपाच्या सरी पडण्याची शक्यता आहे. या हलक्या सरी हवामानात तात्पुरता बदल घडवून आणू शकतात. शेतकऱ्यांसाठी हे अंदाज महत्त्वाचे ठरू शकतात, कारण बियाणे पेरणीसाठी पावसावरच त्यांचा मोठा अवलंब असतो. त्यामुळे पावसाची वाट पाहणाऱ्या भागांमध्ये नागरिकांनी हवामान खात्याच्या सूचनांकडे लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे.
मॉन्सूनचे लवकर आगमन
महाराष्ट्रात यंदा मॉन्सूनने अपेक्षेपेक्षा लवकरच हजेरी लावली आहे. नैर्ऋत्य मोसमी वाऱ्यांच्या प्रभावामुळे २६ मेपर्यंत राज्यातील अनेक जिल्ह्यांमध्ये पाऊस दाखल झाला होता. विशेषतः मुंबईसह अहिल्यानगर, बीड, परभणी, हिंगोली, नांदेड, यवतमाळ, चंद्रपूर आणि गडचिरोली या जिल्ह्यांमध्ये मॉन्सूनने आपले आगमन नोंदवले. या पावसामुळे शेतकऱ्यांमध्ये आशा निर्माण झाली असून, शेती कामांना गती येण्यास सुरुवात झाली आहे. सुरुवातीच्या पावसामुळे जमिनीतील आर्द्रता वाढली असून, बियाणे पेरणीसाठी अनुकूल परिस्थिती निर्माण झाली आहे.
मॉन्सूनच्या हालचालींमध्ये तात्पुरता थांबा
बंगालच्या उपसागरातून २९ मेपर्यंत नैर्ऋत्य मोसमी वारे सक्रिय होते आणि मॉन्सूनचा प्रवास सुरळीत सुरू होता. मात्र त्यानंतर काही दिवस पावसाच्या प्रवाहात अडथळा निर्माण झाला. परिणामी, ८ जून रोजी मॉन्सूनची सीमा स्थिर राहिली आणि त्या दिवशी पावसाच्या हालचालींमध्ये कोणताही विशेष बदल दिसून आला नाही. हवामान विभागाच्या माहितीनुसार, हा थांबा तात्पुरता असून पुढील काही दिवसांत पावसाचा जोर वाढण्याची शक्यता आहे. अनेक भागांमध्ये ढगाळ वातावरण असून हलक्या सरींचा अंदाज वर्तवला जात आहे. त्यामुळे नागरिकांनी योग्य ती खबरदारी घ्यावी, असा सल्ला हवामान विभागाने दिला आहे.
हवामान सूचना काळजीपूर्वक पाळाव्यात
सध्या वातावरणात अचानक बदल होत असल्यामुळे नागरिकांनी आपल्या परिसरातील हवामान विभागाच्या सूचनांकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. अशा परिस्थितीत विजांचा कडकडाट, वादळी वारे आणि जोरदार पावसाचा अंदाज असल्यास, विजेच्या उपकरणांपासून दूर राहणे, उघड्यावर थांबणे टाळणे आणि झाडाखाली आसरा घेणे टाळणे महत्त्वाचे ठरते. पावसाळ्यात अशा घटनांचा धोका अधिक असतो, त्यामुळे वेळेवर काळजी घेतली तर मोठ्या आपत्ती टाळता येतात. अनेक वेळा नागरिक जागरूक नसल्यामुळे अनावश्यक अपघात होतात. त्यामुळे अशा संकटांमध्ये स्वतःची आणि कुटुंबाची सुरक्षितता सर्वप्रथम ठेवावी. आपत्ती निवारणासाठी स्थानिक प्रशासनाच्या सूचनाही वेळोवेळी तपासाव्यात.
हवामानाचा अंदाज घेणे अत्यावश्यक
शेतकरी बांधवांसाठीही हवामानाचा बदल खूप महत्त्वाचा असतो, कारण त्यावर शेतीच्या कामांचा संपूर्ण आधार असतो. त्यामुळे कोणतीही शेतीसंबंधी कृती करण्यापूर्वी हवामानाचा अंदाज घेणे अत्यावश्यक आहे. पावसाळ्याचा योग्य उपयोग करून घेण्यासाठी बियाणे पेरणीपासून खत व्यवस्थापनापर्यंतचे सर्व निर्णय योग्य नियोजनाने घेणे गरजेचे ठरते. जर हवामान अनुकूल नसेल, तर शेतात काम करताना जनावरांना सुरक्षित जागी हलवणे आणि स्वतःही योग्य सुरक्षिततेसह काम करणे आवश्यक आहे. अचानक येणाऱ्या जोरदार पावसामुळे शेतीचे मोठे नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे प्रत्येक शेतकऱ्याने योग्य वेळी सजग राहून शेतीतील निर्णय घ्यावेत.