Ration Card भारतामध्ये राहणाऱ्या प्रत्येक कुटुंबासाठी रेशन कार्ड हे एक महत्त्वाचं दस्तऐवज बनलं आहे. हे कार्ड केवळ ओळख पुरवण्यासाठी नाही, तर गरजू लोकांना सरकारकडून मिळणाऱ्या विविध योजनांचा लाभ मिळवण्यासाठीही अत्यावश्यक आहे. तसेच मोफत किंवा सवलतीच्या दराने मिळणारे धान्य, तांदूळ, गहू, डाळी इत्यादींसाठी रेशन कार्डची गरज असते. गरीब व गरजू कुटुंबांसाठी या योजनांचा लाभ अत्यंत महत्त्वाचा असतो. त्यामुळे रेशन कार्ड नसल्यास अनेक सुविधा आणि सवलतींचा लाभ घेणं कठीण होऊ शकतं.
KYC प्रक्रिया अनिवार्य
सध्या रेशन कार्ड वापरणाऱ्यांसाठी KYC प्रक्रिया पूर्ण करणं अनिवार्य झालं आहे. ही प्रक्रिया ऑनलाइन किंवा जवळच्या रेशन दुकानातून करता येते. यासाठी तुमच्या रेशन कार्डशी संबंधित मोबाईल नंबर अचूक व अपडेट असणं अत्यंत गरजेचं आहे. कारण ई-केवायसी करताना मोबाईलवर ओटीपी (OTP) येतो आणि त्याशिवाय प्रक्रिया पूर्ण करता येत नाही. जर मोबाईल नंबर चुकीचा असेल किंवा अपडेट नसेल, तर रेशन कार्ड धारकांना सरकारी सवलती थांबू शकतात. त्यामुळे लवकरात लवकर आपला मोबाईल नंबर रेशन कार्डसोबत अपडेट करणं आणि KYC प्रक्रिया पूर्ण करणं आवश्यक आहे.
मोबाईल नंबर अपडेट करा
रेशनकार्डाशी संबंधित असलेला जुना मोबाईल नंबर तुम्ही सध्या वापरत नसाल किंवा तो नंबर बंद झालेला असेल, तर त्या ठिकाणी तुमचा नवीन मोबाईल नंबर नोंदवणे अत्यंत आवश्यक आहे. कारण शासनाकडून मिळणाऱ्या विविध सेवा आणि योजना यांचा लाभ घेण्यासाठी तुमचा मोबाईल क्रमांक अपडेट असणे गरजेचे असते. जुना नंबर चुकीचा असल्यास तुम्हाला महत्त्वाची माहिती मिळू शकणार नाही. त्यामुळे रेशनकार्डसंबंधीची कोणतीही प्रक्रिया करताना त्रास होण्याची शक्यता असते. तसेच ऑनलाईन सेवा वापरताना किंवा अपडेट करताना, मोबाईल क्रमांक महत्त्वाची भूमिका बजावतो.
OTP शिवाय प्रक्रिया अपूर्ण
KYC प्रक्रिया पार पाडताना, OTP तुमच्या रजिस्टर केलेल्या मोबाईल क्रमांकावर पाठवते. जर हा नंबर चुकीचा असेल किंवा तुमच्याकडे उपलब्ध नसेल, तर तुम्ही ही प्रक्रिया पूर्ण करू शकत नाही. अशा वेळी KYC प्रक्रियेचे काम अर्धवट राहते आणि रेशन कार्डाशी संबंधित सुविधा मिळण्यात अडथळा येतो. तसेच, अनेक शासकीय सेवा आणि सबसिडी या केवळ योग्य KYC झाल्यानंतरच उपलब्ध होतात. त्यामुळे, OTP मिळवण्यासाठी चालू असलेला मोबाईल नंबर असणे फार महत्त्वाचे ठरते. ही प्रक्रिया सोपी असली तरी मोबाईल नंबर चुकीचा असल्यास ती पूर्ण होत नही.
ऑनलाइन अपडेट प्रक्रिया
राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा अधिनियमाअंतर्गत तुमचा मोबाइल नंबर ऑनलाइन पद्धतीने अपडेट करण्यासाठी तुम्ही NFSA (राष्ट्रीय अन्न सुरक्षा पोर्टल) या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊ शकता. तेथे गेल्यावर मुख्य पानावर “Citizens Corner” हा पर्याय दिसेल. या पर्यायावर क्लिक केल्यावर “Register/Change Mobile Number” हे टॅब उघडेल. यामध्ये तुम्हाला तुमचा आधार क्रमांक व रेशन कार्ड क्रमांक भरावा लागेल. योग्य तपशील भरल्यानंतर, तुम्ही तुमचा नवीन मोबाइल नंबर टाकू शकता. नंतर ‘सेव्ह’ बटणावर क्लिक केल्यास तुमचा मोबाईल नंबर अपडेट होईल.
ऑफलाइन प्रक्रिया उपलब्ध
जर तुमच्याकडे इंटरनेट सुविधा नसेल किंवा ऑनलाइन प्रक्रिया शक्य नसेल, तर तुम्ही मोबाइल नंबर अपडेट करण्यासाठी ऑफलाइन पद्धत वापरू शकता. यासाठी तुमच्या नजीकच्या अन्न व नागरी पुरवठा विभागाच्या कार्यालयात भेट द्या. तेथे मोबाईल नंबर बदलण्यासाठी विशिष्ट फॉर्म दिला जाईल. तो फॉर्म योग्य माहितीने भरून, आवश्यक दस्तऐवजांसह अधिकाऱ्यांकडे सादर करा. अर्ज तपासणीच्या प्रक्रियेनंतर तुमचा नवीन मोबाईल नंबर सिस्टममध्ये अपडेट केला जाईल. त्यामुळे आवश्यक असल्यास कार्यालयाशी संपर्कात राहा.
Mera Ration व FaceRD अॅप्स
सर्वप्रथम, तुम्हाला ‘Mera Ration’ आणि ‘आधार FaceRD’ ही दोन मोबाईल अॅप्स प्ले स्टोअरवरून आपल्या स्मार्टफोनमध्ये डाउनलोड करावीत लागतील. ही दोन्ही अॅप्स सरकारने राशन प्रणाली सोपी व पारदर्शक करण्यासाठी विकसित केलेली आहेत. अॅप्स इन्स्टॉल झाल्यावर, त्यात प्रवेश करण्यासाठी लोकेशन अॅक्सेस देणे गरजेचे आहे, जेणेकरून अॅप तुमचा स्थानिक पत्ता ओळखू शकेल. त्यानंतर, तुमचा आधार क्रमांक अॅपमध्ये भरावा लागेल. अॅप तुमच्या आधारशी संबंधित माहिती ओळखण्यासाठी एक ओटीपी मागेल, जो तुमच्या नोंदणीकृत मोबाईलवर येईल. तो ओटीपी टाकून पुढील प्रक्रिया सुरू होते.
Face e-KYC प्रक्रिया
एकदा तुमची ओळख पडताळून झाली की, अॅपमध्ये ‘Face e-KYC’ नावाचा पर्याय दिसेल. हा पर्याय निवडून, तुम्हाला समोरच्या कॅमेऱ्यातून तुमचा चेहरा स्कॅन करावा लागतो. फोटो काढताना चेहरा नीट दिसतो आहे याची खात्री करा. चेहरा ओळखल्यानंतर ही माहिती सबमिट करा. ही प्रक्रिया केल्यावर तुमची KYC प्रक्रिया पूर्ण होते. यामुळे सरकारी लाभ व राशनसारख्या सेवा मिळवणे अधिक सोपे व झपाट्याने शक्य होते. ही प्रक्रिया पूर्णपणे डिजिटल असल्यामुळे कागदपत्रांची गरजही भासत नाही. आता तुमचे डिजिटल ओळखचे काम पार पडले आहे.
डिजिटल सेवा उपलब्ध
रेशन कार्डमध्ये मोबाईल क्रमांक अपडेट करण्याची प्रक्रिया आता अधिक सुलभ आणि सोपी करण्यात आली आहे. सरकारने ही सेवा डिजिटल माध्यमातून उपलब्ध करून दिल्यामुळे नागरिकांना लांबच लांब रांगेत उभे राहण्याची गरज उरलेली नाही. मोबाईल नंबर अपडेट केल्यामुळे संबंधित व्यक्तीस महत्त्वाच्या सरकारी संदेशांची त्वरित माहिती मिळू शकते. या अपडेट प्रक्रियेमुळे रेशनिंग सिस्टिम अधिक पारदर्शक व प्रभावी बनली आहे. मोबाईल क्रमांक नोंदविल्यास, सरकारकडून मिळणाऱ्या योजनांचा लाभ वेळेवर मिळू शकतो.
निष्कर्ष:
KYC ही प्रक्रिया आता रेशन कार्डसाठी अनिवार्य करण्यात आली आहे. हे संपूर्ण तपशील सत्यापित करण्याचे एक माध्यम असून, त्याद्वारे फसवणूक थांबवणे आणि लाभाच्या योग्य वितरणाची खात्री करणे शक्य होते. आधार कार्ड, ओळखपत्र, बायोमेट्रिक तपशील आदींच्या आधारे ही प्रक्रिया पूर्ण करता येते. केवायसी पूर्ण झाल्यानंतर नागरिकांना अन्नधान्य तसेच विविध सरकारी योजनांचा लाभ अधिक अचूकपणे मिळतो. यामुळे गरजू लोकांपर्यंत योग्य लाभ पोहोचण्यास मदत होते. म्हणूनच नागरिकांनी वेळेत KYC करून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.